Hanok - Ngôi nhà truyền thống của người Hàn Quốc

Đối với bất kì dân tộc nào trên thế giới, ba yếu tố ăn - mặc - ở là những yếu tố quan trọng nhât trong cuộc sống. Hàn Quốc là đất nước tự hào có truyền thống lâu đời thể hiện rõ nét trong cả 3 yếu tố kể trên. Trong đó yếu tố truyền thống ít thay đổi nhất là nhà ở.

Hàn Quốc là nước có thời tiết khắc nghiệt, mùa đông lạnh giá và mùa hè nóng nực. Vì vậy, nhà ở của người Hàn có những nét độc đáo riêng phù hợp với khí hậu, địa hình mà không có đất nước nào có. Ngôi nhà truyền thống lâu đời của người Hàn là Hanok.

Phân loại

Theo vùng miền

Nhà truyền thống Hàn Quốc - Hanok được xây dựng lần đầu tiên vào thế kỉ 14 thời Joseon. Hanok được thiết kế độc đáo, tùy theo ý thích của chủ nhân và phù hợp với khí hậu của từng vùng. Hình dáng nhà có sự khác biệt giữa các vùng miền, nhà vùng phía Bắc có khí hậu lạnh giá thì phòng được xây thành cụm khít với nhau tránh gió mùa về, nhà có hình chữ U hoặc hình chữ điền. Nhà ở miền Nam nóng bức thì được làm theo hình chữ nhất ( chữ L) để thông gió. Còn nhà ở miền Trung thì có hình dáng giống kí tự #.

Theo địa vị

Thời kỳ tiền hiện đại, ở Hàn Quốc có 2 trường phái kiến trúc chính, phụ thuộc vào quy mô xây dựng của từng tầng lớp xã hội khác nhau. Phong cách Trung Hoa có kết cấu lớn , chắc chắn, trang trí giống cung điện, đền đài của nhà vua. Những ngôi nhà này lợp mái ngói , mái chìa hơi cao, ngói nhà cũng được trang trí, ngôi nhà này được gọi là Kiwajip.

Nhưng nét đặc trưng nhất ở ngôi nhà của người Hàn lại nằm trong nét kiến trúc dân dã với mái nhà được làm bằng rơm rạ hoặc đất sét. Ngôi nhà này được gọi là Chogajip.

Tuy nhiên, dù được thiết kế theo kiến trúc nào thì không có ngôi nhà nào rộng hơn 99 kan ( đơn vị tính chu vi theo kiến trúc truyền thống ).

Đặc điểm

Vị trí, phương hướng

Theo truyền thống, nơi cư trú của Hàn Quốc thường được chọn theo phong thủy. Họ tin rằng bất kì hình thể xác định nào cũng đều sinh ra. Các nguồn năng lượng tiêu cực và tích cực ( âm - dương ) phải được cân đối. Khi lựa chọn một địa điểm để xây dựng nhà cửa, người ta có khuynh hướng xem xét ý nghĩa đặc biệt của môi trường tự nhiên xung quanh. Tiêu chí lựa chọn một điểm tốt để xây dựng là nơi đó có quang cảnh tốt dung hòa giữa núi và rừng.

Cấu trúc

Văn hóa Hàn Quốc mang tính triết lý sâu sắc. Con người và thiên nhiên luôn có sự gần gũi. Vì vậy mà nhà truyền thống của Hàn Quốc từ vật liệu xây dựng cho đến cấu trúc chủ yếu đều từ thiên nhiên và mang yếu tố Âm - Dương, yếu tố cân bằng Âm - Dương và ngũ hành phải đạt đến mức độ chuẩn mực. 80% nguyên liệu làm Hanok từ thiên nhiên như đất sét , đất nung và gỗ. Ngoài ra người ta còn sử dụng đá, rơm rạ và giấy để xây dựng và trang trí cho ngôi nhà.
Một ngôi nhà truyền thống tiêu biểu gồm có : nền móng, cột, xà ngang, tường, cửa, mái hiên, mái nhà, …

Các vật liệu chủ yếu cấu tạo nên ngôi nhà gồm có:

• Đá: dùng để làm móng cho ngôi nhà, thường thì người ta xây nền móng nhà cao hơn mặt đất.
• Đất sét: bọc bên ngoài để giữ nhiệt, tránh hơi nóng của mùa hè và khí lạnh mùa đông. Vì vậy mà người ta dùng đất sét để xây tường.
• Gỗ: đùng để làm cột, xà ngang, cửa, sàn nhà, mái hiên,…
• Giấy: dùng để làm cửa, sàn nhà.
• Rơm: mái nhà , tường.

Những ngôi nhà thường được xây dựng ghép lại với nhau bằng các chốt gỗ.

Cách thức làm như sau; đầu tiên người ta tạo khung và dựng cột gỗ rồi làm gạch từ hỗn hợp đất và cỏ để trát vào khung. Sàn nhà được làm bằng đất cứng hoặc đá ở dưới, rồi trải một lớp giấy Hanji đã đánh bóng với dầu đậu. Giấy Hanji còn được sử dụng để dán lên tường, mắc vào trong khung của cửa trượt và các xương sườn ngang của cửa sổ. Ưu điểm của loại giấy này là không thấm nước, ánh sáng có thể lọt qua khiến cho ngôi nhà đẹp hơn và thoáng khí hơn.

Còn về các phòng thì hơi thấp, tương đối nhỏ không có nhiều cửa sổ hay cửa ra vào vì để tối đa hóa nhiệt độ của hệ thống sưởi ndol vào mùa đông.

Riêng đất sét và rơm thì người ta chủ yếu dùng để làm mái nhà. Ở những ngôi nhà tầng lớp đại chủ, người ta thường làm bằng ngói, ngói được làm từ đất sét nên mái nhà k phẳng mà có độ dốc nhất định. Kích thước của ngói sẽ ảnh hưởng đến góc của mái nhà và các góc được xác định bởi điều kiện thời tiết của từng vùng nhất định. Hình dạng và kích thước khác nhau được sử dụng cho mỗi chỗ khác nhau của mái nhà. Những đường cong của mái ngói cho thấy sự độc đáo trong kiến trúc Hàn Quốc.

Còn ở những ngôi nhà của tầng lớp thường dân thì đa phần người ta lợp mái tranh - loại mái nhà được làm bằng các bó rơm bên chặt lại với nhau, rơm có công dụng điều hòa khí hậu. Vào mùa hè, rơm có tác dụng cản sức nóng vì không hấp thụ nhiệt. Vì vậy mà giữ được sự mát mẻ cho ngôi nhà. Vào mùa đông cản được khí lạnh bên ngoài nên mang lại sự ấm áp cho ngôi nhà. Ngoài ra rơm lại không thấm nước và dễ dàng mua, giá thành rẻ.

Nhà riêng của tầng lớp thượng lưu thời Joseon thường được chia thành các khu vực cánh trong và cánh ngoài. Cánh trong là khu vực phòng của nữ giới đặt ở phía sau nhà và cũng là nơi tụ họp gia đình. Cánh ngoài là khu vực phía ngoài dành cho nam giới, nơi tiếp khách của cả nhà.

Tổng kết

Trải qua hàng ngàn năm, kiến trúc nhà của người Hàn có nhiều thay đổi nhưng thiết kế nhà Hanok là một phát minh thể hiện sự thông minh, sáng tạo của người dân từ xa xưa. Hiện nay vẫn còn một ngôi làng có nhiều ngôi nhà truyền thống này, và trở thành nơi du lịch nổi tiếng là làng cổ Bukchon Hanok ở Seoul. Nếu như đến Hàn Quốc nhất định hãy đến đây một lần nhé !